گزارش نشست تخصصی رویکرد میان‌رشته‌ای - گروپ علوم اعصاب و برنامه درسی (مطالعات عصب- تربیت)
سه شنبه, ۲۸ مهر ۱۳۹۴، ۱۰:۱۵ ق.ظ
سومین نشست تخصصی گروپ علوم اعصاب و برنامه درسی وابسته به انجمن مطالعات برنامه درسی ایران با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی در تاریخ 25 مهرماه 94 در سالن خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در این نشست، ابتدا دکتر علی نوری (مدیر گروپ مطالعات عصب- تربیت) به معرفی اقدامات و فعالیتهای آینده گروپ و دکتر مجید علی‌عسکری (ریس کمیسیون گروههای با علایق ویژه انجمن مطالعات برنامه درسی) به شرح فعالیتهای انجمن و همین طور اولویت فعالیت انجمن در ارتقای فعالیت گروههای با علایق ویژه پرداختند. سپس، سخنران اصلی جلسه، دکتر یزدان منصوریان (دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی) به تحلیل و تبیین انتخاب کارکردها و دستاوردهای «رویکرد میان‌رشته‌ای» در مطالعات اصیل و مسئله‌مدار پرداختند.
دکتر منصوریان در ابتدا با اشاره به یکپارچگی پیکره دانش بشری پیکره‌ای، بر ضرورت بهره‌گیری از رویکرد میان‌رشته‌ای با همکاری متخصصان رشته‌های مختلف در رویارویی با مسائل و پرسش‌های پیچیده و چندلایه تاکید کردند. بخش دوم سخنان ایشان بر محور تعریف مفهوم رشته و همین‌طور نقاط اشتراک و تفاوتهای رویکرد میان‌رشته‌ای، بین‌رشته‌ای، فرارشته‌ای و چندرشته‌ای متمرکز بود. دکتر منصوریان در ادامه به تفاوتهای میان تخصص‌گرایی (رشته‌ای) با رویکرد میان‌رشته‌ای پرداختند و اشاره کردند در حالیکه تاکید تخصص‌گرایی بر یک حوزه موضوعی مشخص است، رویکرد میان رشته‌ای در جستوی اکتشاف و گسترش پیوندهای تازه است. در تخصص‌گرایی به مجموعه‌ای از روش‌های مشخص و تثبیت شده تمرکز می‌شود، اما رویکرد میان‌رشته‌ای ظرفیت بهره‌گیری از طیف از روش‌ها و حتی ابداع روش‌های نوین را دارد. علاوه براین، تخصص‌گرایی با ایجاد مرزبندی و تمایز با سایر رشته‌ها در جستجوی تولید دانش در قلمرویی مشخص است، اما رویکرد میان رشته‌ای با عبور از مرزهای قراردادی در صدد تولید مفاهیم تازه در عرصه‌های گسترده است.
دکتر منصوریان به سطوح تعامل میان‌رشته‌ای در چهار سطح دانش، پژوهش، آموزش و نظریه اشاره کردند و رویکرد میان‌رشته‌ای را اساساً زمینه‌ساز خلاقیت بیشتر در مطالعات معرفی کردند. همچنین، تقویت روحیه پرسشگری، رشد تفکر انتقادی، بهبود مهارت‌های حل مسئله، خلاقیت در یافتن موضوع‌های اصیل برای پژوهش و یادگیری مستقل و مادام‌العمر را به عنوان مهمترین دستاوردهای رویکرد میان‌رشته‌ای برشمردند. ایشان ضمن معرفی برخی حوزه‌های میان‌رشته‌ای (مانند مطالعات فرهنگی، مطالعات علوم و فناوری، مطالعات کودکی و مطالعات عصب-تربیت) به هشت خاستگاه مطالعات میان رشته‌ای پرداختند. این هشت خاستگاه عبارتند از: تحولات علم در سده بیستم، استعاره‌های برخاسته از علوم پایه، مفاهیم برخاسته از نگرش سیستمی، مفاهیم برخاسته از گفتگوهای علمی، تولد عرصه‌های تازه، مفاهیم مرتبط با مدیریت کل¬گرایانه، مباحث مربوط به تولید و تحولات علوم تربیتی. دکتر منصوریان به مفهوم «حرمان اطلاعاتی» پرداختند. به اعتقاد ایشان، حرمان اطلاعاتی یعنی بی‌نصیب ماندن خودخواسته از اطلاعات مفید و در دسترس رشته‌های دیگر امری غیر منطقی است که جویندگان اطلاعات را از دسترسی به برخی منابع دانشی سودمند بازمی‌دارد.
دکتر منصوریان در پایان سخنرانی به معرفی برخی مراکز، منابع، کتابها و مقاله‌های مرتبط با رویکرد میان‌رشته‌ای در سطح بین‌المللی و ملی پرداختند و ابراز امیدواری کردند که ایجاد و گسترش مراکز و منابع آموزش و پژوهش میان‌رشته‌ای در برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های آینده مورد توجه ویژه قرار گیرد. لازم به ذکر است که همزمان با ارائه مباحث، شرکت‌کنندگان در نشست نیز به بیان پرسشها و دیدگاههای خود پرداختند.این بخش از جلسه عمدتا متمرکز بر موضوعاتی همچون وضعیت موجود و آینده فعالیت میان‌رشته‌ای در کشور متمرکز بود
۹۴/۰۷/۲۸